ماده ۱۸۷ قانون مالیات های مستقیم چیست؟ (+ تفسیر تبصره های آن)

عموما مودیانی که مشمول پرداخت مالیات‌های مستقیم هستند، درمورد قوانین و ماده تبصره‌های آن‌ها با مشکل مواجه می‌شوند. اما خدمات مشاوره مالیاتی امروزه به تمامی مودیان خرد و کلان و صاحبین مشاغل بزرگ و کوچک کمک می‌کند تا مالیاتی با نرخ عادلانه و منصفانه پرداخت کنند. یکی از انواع مالیات مستقیم، مالیات بر املاک و درآمد حاصل از آن‌ها است که طی مواد مختلف به مشمولین و معافیت‌های مالیاتی این بخش پرداخته شده است. در ادامه درباره ماده ۱۸۷ قانون مالیات های مستقیم که در این خصوص است گفتگو خواهیم داشت.

ماده ۱۸۷ قانون مالیات های مستقیم چیست؟

در این ماده آمده است که:

«در کلیه مواردی که معاملات موضوع فصل چهارم از باب دوم و همچنین فصول اول و ششم باب سوم این قانون به موجب اسناد رسمی‌صورت می‌گیرد صاحبان دفاتر اسناد رسمی مکلف‌اند قبل از ثبت و یا اقاله یا فسخ سند معامله، مراتب را با شرح و مشخصات کامل و چگونگی نوع و‌موضوع معامله مورد نظر به اداره امور مالیاتی محل وقوع ملک و یا محل سکونت مودی حسب مورد اعلام و پس از کسب گواهی انجام معامله اقدام به ثبت یا اقاله یا فسخ سند معامله حسب ‌مورد نموده و شماره مرجع صدور آن را در سند معامله قید نمایند. گواهی انجام معامله حداکثر ظرف ده روز از تاریخ اعلام دفترخانه، پس از وصول بدهی‌های مالیاتی مربوط به مورد معامله از مودی ذیربط، از قبیل‌مالیات بر درآمد اجاره املاک و همچنین وصول مالیات حق واگذاری محل، مالیات ‌شغلی محل مورد معامله، مالیات درآمد اتفاقی و مالیات نقل و انتقال قطعی املاک حسب مورد صادر خواهد شد.»

باب دوم، فصل چهارم چیست؟

در توضیح این ماده باید گفت که باب دوم مربوط به مواد قانون مالیات‌ بر دارایی‌ها می‌شود و فصل چهارم این باب نیز به مواد مالیات بر ارث می‌پردازد. معاملات یاد شده در ماده ۱۸۷ نیز بیان‌گر نقل و انتقالات دارایی‌هایی است که اختیارات آن‌ها به‌موجب فوت یک فرد به فرد یا افراد دیگری واگذار می‌شود و این نقل و انتقالات با سند رسمی صورت می‌گیرد. (برای کسب اطلاعات بیشتر درباره اینکه مالیات بر ارث چیست مطالعه این مقاله را به شما پیشنهاد می‌کنیم)

باب سوم، فصل اول و ششم چیست؟

باب سوم نیز مواد مربوط به مالیات بر درآمد را دربر می‌گیرد. فصل اول این باب به قوانین مالیات بر درآمد املاک می‌پردازد و فصل سوم نیز شرح مواد مرتبط با مالیات درآمدهای اتفاقی است. معاملاتی که در فصل اول این باب مشمول قانون ۱۸۷ می‌شوند، انواع معاملاتی هستند که با نقل و انتقال سند رسمی انجام می‌شوند.

به‌موجب ماده ۱۸۷ قانون مالیاتی، پیش از انجام و ثبت تمامی معاملاتی که در این ماده مطرح شده، دفاتر اسناد رسمی موظفند مدارک و مستندات مربوط به معامله را به اداره امور مالیاتی تحویل دهند. این‌کار به‌منظور تسویه مالیات‌های احتمالی پرداخت نشده (بدهی‌های مالیاتی) مشمول سند معامله انجام می‌شود. پس از بررسی‌های اداره مذکور و وصول بدهی‌ها (درصورت وجود) یا اطمینان از عدم وجود بدهی، گواهی انجام معامله بر روی سند مذکور از سوی اداره مربوطه صادر خواهد شد. انجام هرگونه معامله‌ای که مشمول این ماده قانون شود، بدون گواهی اداره امور مالیاتی غیرقانونی خواهد بود و ثبت معامله برای دفترخانه اسناد و فروشنده تخلف محسوب می‌شود. اسناد و مدارک مربوط به معامله را می‌توان به اداره مالیاتی محل ملک مورد معامله یا محل سکونت مالیات دهنده ارسال کرد.

تبصره های ماده ۱۸۷ قانون مالیات های مستقیم

تبصره ۱:

چنانچه میزان مالیات مشخصه، مورد اختلاف باشد پرونده امر، خارج از نوبت در مراجع حل اختلاف موضوع این قانون‌ رسیدگی خواهد شد و اگر مودی تمایل به اخذ گواهی قبل از رسیدگی و صدور رای از طرف مراجع حل اختلاف داشته باشد با وصول مالیات مورد ‌قبول مودی و اخذ سپرده یا تضمین معتبر از قبیل سفته، بیمه نامه، اوراق بهادار، وثیقه ملکی و… معادل مبلغ مابه‌الاختلاف گواهی انجام معامله صادر خواهد شد.

تبصره ۲:

در مواردی که به موجب احکام دادگاهها، وجوه مربوط به حق واگذاری محل در صندوق دادگستری و امثال آن تودیع می‌گردد، مسئولان‌در موقع پرداخت به ذینفع مکلف اند ضمن استعلام از اداره امور مالیاتی مربوط، مالیات متعلق را کسر و به حساب سازمان امور‌مالیاتی کشور واریز‌نمایند.

تبصره ۳:

دفاتر اسناد رسمی در هر مورد که نسبت به تنظیم اسناد وکالتی(بلاعزل) نسبت به اموال منقول و غیرمنقول و حقوق مالی اقدام می‌نمایند، موظفند یک نسخه از اسناد تنظیمی را حداکثر ظرف مدت یک ماه به سازمان امور مالیاتی کشور ارسال کنند. مستنکف از حکم این تبصره، علاوه بر جریمه و مجازات مقرر در ماده (۲۰۰) این قانون، مسئول جبران زیان و خسارت وارده به دولت است.

تبصره ۴:

سازمان امور مالیاتی کشور مکلف است ظرف مهلت یک‌سال از تاریخ لازم‌الاجراء شدن این قانون ۱/۱/۹۵ با اتصال به سامانه ثبت الکترونیک سازمان ثبت اسناد و املاک نسبت به اعلام میزان بدهی ملک مورد انتقال و امکان اخذ و واریز آن به حساب مالیاتی به‌صورت آنی از طریق دفاتر اسناد رسمی اقدام کند. سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مکلف است امکان دسترسی برخط به سامانه ثبت الکترونیک سازمان ثبت اسناد و املاک کشور را برای سازمان امور مالیاتی کشور جهت اجرای مفاد این ماده فراهم کند.

براساس ۴ تبصره ماده 187 قانون مالیات، انجام هرگونه معامله در گروه‌های مشخص شده، نیاز به گواهی اداره امور مالیاتی دارد. درصورت معترض بودن مودی به میزان مالیات تعیین شده، پرونده به‌صورت اضطراری و خارج از نوبت در مراجع مربوط رسیدگی خواهد شد و گواهی صادر می‌شود. حتی شرایطی خاص نیز برای مواقع اضطرار بیشتر درنظر گرفته شده است. این ماده از ابتدای سال ۹۵ لازم‌الاجرا بوده و استعلام‌های لازم برای مفاد این قانون، از طریق دسترسی‌هایی که اداره امور مالیاتی به سامانه سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در همین سال پیدا کرده است انجام می‌شود.

کلام آخر

باتوجه به آنچه گفته شد، مواردی که مشمول ماده ۱۸۷ قانون مالیات های مستقیم می‌شود، متعدد و گاهی نیز پیچیده‌اند و نیاز به راهنمایی متخصصین و افراد مسلط در این زمینه دارند. به‌خصوص که این ماده قانون حوزه گسترده‌ای را دربر می‌گیرد و تبصره‌های متعددی دارد. به یاد داشته باشید که حسابداران و متخصصان در این زمینه همواره می‌توانند با ارائه خدمات مشاوره راه‌گشای مسیر شما باشند.