تفسیر ماده 169 قانون مالیات های مستقیم (و جرائم آن)
قوانین مالیاتی در جهت افزایش رفاه مردم و برقراری عدالت بین گروه‌های مختلف تدوین میشود. به همین جهت صاحبان کسب و کار موظف‌اند، فهرست صورت معاملات فصلی را برای سازمان امور مالیاتی ارسال کنند. بر اساس قانون مالیات مستقیم و ماده 169 قوانین مربوط به پرداخت مالیاتی برای این افراد مشخص شده است. این ماده قانونی برای صاحبان کسب و کار و حسابداران اهمیت زیادی دارد. به همین دلیل قصد داریم در این مطلب شما را با ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم آشنا کنیم.
ماده 169 قانون مالیات مستقیم چیست؟
به موجب مفاد ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم، صاحبان مشاغل و اشخاص حقوقی موظف‌اند در نظام مالیاتی کشور ثبت نام کنند و برای انجام معاملات صورتحساب صادر کنند. همچنین باید شماره اقتصادی طرف معامله و خود را در قرارداد، صورتحساب و سایر اسناد مشابه درج کنند و با فهرست معاملات به سازمان امور مالیاتی تحویل دهند.
ماده 100 قانون مالیاتهای مستقیم چیست ؟
تفسیر ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم
پیش از اینکه ماده 169 قانون مالیات مستقیم را تفسیر کنیم باید به این موضوع بپردازیم که چه کسانی مشمول پرداخت این مالیات هستند. پاسخ ساده است؛ تمام افراد حقیقی که معامله و فعالیت اقتصادی انجام می‌دهند و تمام افراد حقوقی که در دامنه‌ی مشمولان قانون مالیات مستقیم قرار دارند و افراد حقوقی که در دامنه شمول قانون مالیات بر ارزش افزوده هستند موظف به پرداخت مالیات هستند. (چنانچه می‌خواهید درباره نحوه محاسبه 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده بیشتر بدانید، مطالعه این مقاله را به شما پیشنهاد می‌کنیم)
اما برای تفسیر ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم باید به این نکته توجه داشته باشیم انجام تمام فعالیت‌های اقتصادی مشمول پرداخت مالیات است. لذا با توجه به پیچیدگی‌هایی که در قوانین مالیاتی وجود دارد لازم است تمام افراد با این قوانین اشنایی داشته باشند.
مطابق مفاد ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم و برای شفاف‌سازی اطلاعات اقتصادی مودیان که در تاریخ 27/11/1380 قانونی تصویب شده است مودیان حقیقی و حقوقی موظف هستند در پایان هر فصل یک فهرست از معاملات انجام شده در واحد کسب و کار خود تهیه کنند و آن را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهند. این قانون از تاریخ 1/1/1391 اجرایی شده است.
اما در سال 1394 برای قانون فوق یک متن جایگزین تعریف شد. مطابق ماده 169 مکرر قانون مالیاتهای مستقیم به سازمان امور مالیاتی کشور اجازه داده میشود برای تمام افراد حقیقی و حقوقی یک کارت اقتصادی صادر کند. این کارت اقتصادی باید دارای شماره اقتصادی باشد.
در اصلاح قانون مالیاتی کشور در سال 1394 مشخص شد، اشخاص حقیقی و حقوقی که مطابق اعلام سازمان امور مالیاتی کشور موظف شده‌اند، کارت اقتصادی دریافت کنند، باید مطابق دستورالعملی که توسط سازمان اعلام شده، برای معاملات اقتصادی صورتحساب صادر کنند و شماره اقتصادی خود و طرف معامله را در فرم‌ها، صورتحساب و اوراق مربوطه درج کنند و در نهایت این فهرست معاملات را به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه دهند.
اما اگر فرد حقوقی یا صاحبان کسب و کار حقیقی شماره اقتصادی را در صورتحساب درج نکنند یا از شماره اقتصادی دیگران استفاده کنند موظف به پرداخت جریمه هستند که در ادامه این جرایم را به طور مفصل توضیح می‌دهیم.
اشخاص حقیقی و حقوقی چه کسانی هستند؟
مطابق قانون مودیان مالیاتی حقیقی و حقوقی مشمول پرداخت مالیات هستند. منظور از اشخاص حقیقی موضوع قانون مالیات مستقیم و قانون مالیات ارزش افزوده کسانی هستند که فعالیت اقتصادی یا معامله انجام می‌دهند. اشخاص حقوقی نیز افرادی هستند که مشمول پرداخت مالیات مستقیم و قانون مالیات بر ارزش افزوده هستند.
قوانین تشویقی ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم
قوانین تشویقی در جهت افزایش رغبت مودیان برای پرداخت مالیات تدوین شده است. مطابق مادهی 169 قانون مالیات مستقیم هزینههایی که بابت خرید، نصب و راه اندازی سامانه صندوق فروشگاهی که برای اولین بار استفاده میشود از مالیات قطعی شده در اولین سال استفاده یا سالهای بعد قابل کسر است. سامانه‌های صندوق فروشگاهی شامل سخت افزارها و نرم افزارهای حسابداری میشود. (اگر می‌خواهید بدانید مالیات قطعی چیست مطالعه این مقاله را به شما پیشنهاد می‌کنیم)
به این ترتیب صاحبان مشاغلی که سامانه صندوق فروشگاهی را تهیه می‌کنند و در سایت سازمان امور مالیاتی ثبت می‌کنند، مشمول دریافت امتیازاتی از سازمان امور مالیاتی میشوند تا با این تشویق به پرداخت مالیات تشویق شوند.
مبلغ این تشویق به این صورت است که 10 درصد از مالیات ابراز شده توسط مودیان مشروط به رعایت آیین نامههای اجرایی به مدت دو سال اول بخشیده میشود. اما اگر این تبصره اجرا نشود، جریمه به میزان دو درصد فروش تعلیق میشود.
جرائم مشمول ماده 169 قانون مالیات های مستقیم
مطابق ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم اگر اشخاص حقوقی یا صاحبان مشاغل از صدور صورتحساب امتناع کنند یا اینکه شماره اقتصادی خود و طرف معامله را درج نکنند یا از شماره اقتصادی فرد دیگری استفاده کنند مشمول پرداخت جریمه میشوند.
این افراد باید دو درصد از مبلغ مورد معامله را به عنوان جریمه پرداخت کنند. همچنین اگر فهرست معاملات انجام شده را از طریق روشهای تعیین شده به سازمان امور مالیاتی ارائه نکنند نیز مشمول پرداخت جریمه میشوند. این جریمه یک درصد از مبلغ معاملههایی است که در فهرست آنها درج نشده است.
یکی دیگر از مواردی که در مورد جرایم ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم باید بدانیم این است که درصورتی که برای یک معامله با تعدد جرایم روبرو باشیم، حداکثر مبلغ جریمه که قابل مطالبه است، ده درصد از مبلغ معامله است و جرائمی که موضوع هر کدام از تخلفات باشند در این بند قابل جمع نیستند.
آخرین موردی که در مورد جرایم ماده 169 باید به آن بپردازیم این است که هر گونه تقلب، جعل یا معاملات غیر واقعی، سو استفاده و تبانی اشخاص حقیقی و حقوقی که موضوع این دستورالعمل است و در ارتباط با صورتحساب و درج شماره اقتصادی است خلاف مقررات سازمان امور مالیاتی است. در نهایت مطابق با قوانین مبارزه با پولشویی و قانون ارتقا سلامت در نظام اداری که مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام است جرم محسوب میشود و مورد پیگرد قانونی قرار می‌گیرد.
تکالیف دارندگان کارت اقتصادی چیست؟
افراد حقیقی و حقوقی که موضوع بند الف و ب ماده 95 قانون مالیات مستقیم هستند از تاریخ 1/1/1391 وظیفه دارند فهرست معاملات انجام شده را بر اساس فصل‌های سال شمسی و نهایتاً تا یک ماه پس از پایان هر فصل به اداره امور مالیاتی ارسال کنند. این فهرست باید به صورت الکترونیکی و از طریق پورتال سازمان امور مالیاتی یا در محیط رایانه‌ای ارائه شود.
صاحبان مشاغل به لحاظ تشخیص درآمد با موضوع بند الف و ب ماده 95 قانون مالیات مستقیم شامل موارد زیر است.
بند الف: صاحبان مشاغل که به مطابق این قانون مکلف به ثبت فعالیت‌های شغلی در دفاتر روزنامه و کل موضوع قانون تجارت هستند و موظف اند دفاتر و اسناد و مدارک مربوط را با رعایت اصول و موازین و استانداردهای پذیرفته شده حسابداری حفظ و نگهداری کنند.
بند ب: صاحبان مشاغل که مطابق این قانون موظف هستند فعالیت‌های شغلی خود را در دفاتر درآمد و هزینه ثبت کنند. البته نمونه‌های دفاتر توسط سازمان امور مالیاتی تهیه میشود و در دسترس قرار می‌گیرد.
شماره اقتصادی چیست؟
با توجه به اینکه یکی از بخش‌های مهم ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم مبتنی بر داشتن شماره اقتصادی و درج آن در قراردادها و صورتحساب‌ها است، لازم است با معنای دقیق آن آشنا شویم.
شماره اقتصادی در سازمان امور مالیاتی کشور یک شماره منحصر به فرد است که به تمام اشخاص حقیقی و حقوقی اختصاص داده میشود. مطابق این قانون تمامی افرادی که جزو مشمولان ماده فوق هستند باید برای دریافت کارت اقتصادی و شماره اقتصادی اقدام کنند.
نحوه ثبت نام برای دریافت کارت اقتصادی
تمام افرادی حقوق و حقیقی که مشمول پرداخت مالیات هستند باید برای دریاقت کارت اقتصادی اقدام کنند. مراحل دریافت کارت اقتصادی به شرح زیر است:
متقاضیان باید به سامانه سازمان امور مالیاتی کشور مراجعه کنند و با تکمیل اطلاعات فردی شماره اقتصادی دریافت کنند و در سامانه ثبت نام کنند. در نهایت درخواست دریافت کارت اقتصادی را ارسال کنند. بعد از انجام این مراحل می‌توانند از شماره اقتصادی برای درج در صورتحساب و قرارداد استفاده کنند.
جمع بندی
موضوع ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم مربوط به مالیاتی است که اشخاص حقوقی یا صاحبان مشاغل باید بپردازند. مطابق این قانون افراد مذکور باید در نظام مالیاتی ثبت نام کنند و برای انجام معاملات صورتحساب صادر کنند. در صورتحساب یا قراردادها هم حتماً باید شماره اقتصادی طرفین معامله درج شده باشد. در نهایت باید فهرست معاملات در پایان هر فصل در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار بگیرد. البته این نکته را هم فراموش نکنید که مودیان مالیاتی مشمول این قانون باید از سامانه صندوق فروش یا تجهیزات مشابه استفاده کنند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.